Đề án “Dạy học ngoại ngữ trong hệ thống giáo dục quốc dân giai đoạn 2008-2020” đã đi được hơn nửa chặng nhưng kết quả đạt được so với mục tiêu khá xa vời.

Trong các năm từ 2011 - 2015, số tiền đã chi là hơn 3.829 tỷ đồng (gồm 2.198 tỷ đồng được cấp từ ngân sách trung ương và 1.631 tỷ đồng từ nguồn đối ứng của địa phương).

Kết thúc năm học 2015-2016, cả nước mới có 7.964 trong số 21.412 giáo viên tiếng Anh tiểu học đạt chuẩn theo khung năng lực ngoại ngữ 6 bậc, chiếm 37,19%; 12.388 trong số 33.741 giáo viên tiếng Anh THCS đạt chuẩn (chiếm 36,71%); 4.447 trong số 17.028 giáo viên tiếng Anh THPT đạt chuẩn (chiếm 26,12%). 

Thậm chí, ngay cả khi "đạt chuẩn" thì thực tế còn có băn khoăn "chuẩn mà chưa chuẩn". Như tỉnh Quảng Ngãi hiện có 80% giáo viên ngoại ngữ đạt chuẩn nhưng "chuẩn này có phản ánh đúng thực chất hay không thì là câu hỏi lớn" - theo nhìn nhận của Phó Giám đốc sở.

Ông Trí nói vui, anh em vẫn đùa với nhau là "Đạt chuẩn một cách chưa chuẩn". Phát biểu tại hội nghị triển khai nhiệm vụ của đề án ngoại ngữ từ nay đến năm 2020 diễn ra cuối tuần qua, ông Trí cảnh báo, nếu không thay đổi phù hợp thì đến năm 2020, khả năng kết quả là  "bản thành tích 100% giáo viên đạt chuẩn". 

Ông Phạm Văn Hùng, Giám đốc Sở GD-ĐT Thừa Thiên - Huế  cho rằng hiện tượng này xuất phát từ thực trạng phổ biến “hợp thức hóa trình độ giáo viên ngoại ngữ” trong nhiều năm qua. Nhiều đơn vị cấp chứng chỉ ngoại ngữ chưa đồng nhất trong đánh giá nên giáo viên có xu hướng tìm đến các cơ sở dễ dàng hoặc có biểu hiện không tích cực.

Rà chuẩn giáo viên "nội", nới lỏng chuẩn giáo viên "ngoại"

Trong 2 tháng 9 và 10, các cơ sở giáo dục phải rà soát chuẩn trình độ ngoại ngữ của giáo viên, lên kế hoạch bồi dưỡng, gửi về Bộ GD-ĐT.

Ông Nguyễn Minh Trí góp ý, khi đã xây dựng được chuẩn khung năng lực ngoại ngữ 6 bậc thì phải bảo vệ, nếu không dễ rơi vào tình trạng "mình tự chấm điểm cho mình và chấm đạt chuẩn hết".

Còn ông Nguyễn Văn Trào, Phó Hiệu trưởng Trường ĐH Hà Nội cho rằng sắp tới khi bồi dưỡng giáo viên, nên chia các đối tượng đi học và không nhất thiết phải chi tiền để kêu gọi 100% giáo viên tham gia. Nên hướng đến những người vô cùng thiết tha với đổi mới (nếu xét ở góc độ phát triển học thì họ là những người có từ 5-10 năm thâm niên) và nhóm thứ hai là là những người muốn đổi mới nhưng chưa biết cách thức cụ thể như thế nào.

Riêng với tiếng Anh, mục tiêu đặt ra là đến năm 2025 sẽ phổ cập trong trường phổ thông. Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ quan niệm: "Nếu bây giờ không đặt ra lộ trình xây dựng tiếng Anh trở thành ngôn ngữ thứ 2 và bắt đầu làm thì chẳng bao giờ đạt được. Ở Singapore, từ khi Lý Quang Diệu có ý tưởng đưa tiếng Anh thành "ngôn ngữ thứ 2", phải mất gần 40 năm sau đất nước này mới đạt được mức độ trung bình trong việc sử dụng tiếng Anh".

Nhìn nhận tổng thể, người đứng đầu ngành giáo dục cho biết, trong giai đoạn còn lại của đề án, mục tiêu và phương thức thực hiện sẽ cần tính thực tế hơn. Cũng không nên xem đề án 2020 sẽ giải quyết được mọi tham vọng về thành thạo ngoại ngữ, mà chỉ là cú hích để toàn dân có động lực học ngoại ngữ tích cực hơn. Nguồn ngân sách Nhà nước sẽ đóng ở những nhiệm vụ trọng tâm, phần còn lại cần huy động từ xã hội.